नेपालमा राजतन्त्रको पुनःस्थापना: सम्भव कि असम्भव?
राजतन्त्रको पक्षमा वकालत गर्नेहरूले परम्परागत पहिचान र स्थायित्वको तर्क दिन्छन्। उनीहरूको विश्वासमा राजसंस्थाले देशलाई एकताबद्ध गर्न र स्थिरता दिन सक्छ भन्ने धारणा छ। यस धारणा अनुसार, राजतन्त्रले राजनीतिक अस्थिरता, भ्रष्टाचार र कुशासनको समस्या समाधान गर्न सक्छ भन्ने आशा गरिन्छ।
तर, अर्को पक्षमा लोकतन्त्रको समर्थनमा रहेका नागरिकहरूले भने यस किसिमको तर्कलाई अस्वीकार गर्छन्। उनीहरूका अनुसार लोकतन्त्रमा जनताको आवाज र सहभागिता प्राथमिक हुन्छ, जसले गर्दा नागरिकको वास्तविक प्रतिनिधित्व र अधिकार सुनिश्चित हुन्छ। नेपालमा गणतन्त्रले ल्याएको परिवर्तनले जनतालाई शासन प्रणालीमा भाग लिन र राष्ट्रको नीति निर्माण प्रक्रियामा सहभागी हुन सशक्त बनाएको छ।
यस विषयमा सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा भनेको जनताको चाहना हो। संविधानले नेपाललाई गणतन्त्रको रूपमा परिभाषित गरेको छ र यसको स्थायित्वमा नागरिकको साथ र समर्थन प्रमुख कारक बन्नेछ। राजतन्त्रको पुनःस्थापना सम्भव छ कि छैन भन्ने कुरा जनताको लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा अभिव्यक्त इच्छामा निर्भर गर्दछ।
यथास्थितिमा, नेपालमा राजतन्त्रको पुनःस्थापना चुनौतीपूर्ण देखिन्छ। नेपालको संविधान र नागरिकको बढ्दो लोकतान्त्रिक चेतनाका कारण गणतन्त्रलाई नै स्वीकार्न सक्ने वातावरण छ। जनताले व्यापक रूपमा राजतन्त्रको माग नगरेसम्म वा जनमतसङ्ग्रह नगरिएसम्म यसको पुनःस्थापनाको सम्भावना न्यून नै रहनेछ।